Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Para Politikası Kurulu toplantısında faiz artışı kararı almasının ardından, bankacılık sektörü de kredi faiz oranlarını yeniden düzenledi. Geçen hafta ihtiyaç ve ticari kredi faizlerini artıran bankalar, yeni haftaya da tüm kredi kanallarında faiz artışıyla başladı.
TCMB'nin 500 baz puanlık faiz artırımı hemen kredi faiz oranlarına yansıdı. Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre bankalar, ihtiyaç kredi faizlerini 40-200 baz puan arasında yükseltirken, ticari kredi faizlerinde de 700 baz puanlık artışlar gerçekleştirdi. Artık ihtiyaç kredisinde aylık yüzde 6 seviyeleri, ticari kredi faizinde ise yıllık yüzde 59-75 seviyeleri normalleşti. Merkez Bankası, ihtiyaç ve ticari kredilerde bankalara büyüme sınırı uyguluyor. Ayrıca, yeni haftada konut ve taşıt kredi faiz oranlarında da artış gözlemlenmiştir.
TİCARİ KREDİDE YÜZDE 75'I GÖRDÜ
Merkez Bankası'nın sıkı para politikasının ilk etkilerinden biri kredi faizlerinde yaşanan artışlar oldu. Mart ayı Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini yüzde 45'ten yüzde 50'ye çıkarmasının ardından bankalar hemen kredi faizlerinde ayarlamalara gitti. Ticari kredi faizlerindeki artış özellikle belirgin oldu. Bazı bankalarda yüzde 52 olan ticari kredi faizi, yeni haftaya yüzde 59 seviyesinden başladı. Bu, yaklaşık bir haftada ticari kredi faizinde yüzde 13,5'lik bir artışa denk geliyor. Bazı bankaların faiz oranlarında yüzde 75'e kadar çıktığı görülüyor. Bankacılık sektörü kaynaklarına göre ise ticari kredi faizlerinin ortalaması yüzde 59-65 arasında bulunuyor.
BELLİ MİKTARLAR ÜST YÖNETİME SORULUYOR
Merkez Bankası'nın ticari kredi büyüme sınırlarını azaltmasının yanı sıra bankaların üst yönetimlerinin uyguladığı kısıtlamalar da ticari kredi taleplerinde etkili oluyor. Bankalar, yüzde 2 aylık kredi büyüme sınırının yanı sıra üst yönetim onayı gerektiren kredi taleplerine de sıkı denetim uyguluyor. Bazı bankalarda 500 bin ile 1 milyon arası talepler üst yönetime sorulmadan onaylanamazken, şubeler en fazla 200-300 milyon lira seviyesinde kredilere karar verebiliyor.
Bankaların ticari kredi iştahının düşük olması ve reel sektörün yüksek faizlerle talep göstermemesi nedeniyle şirketler tahvil ihracına yöneliyor. Son dönemde sıkılaşan politikaların etkisiyle tahvil ihracı hızla artıyor. 2022 yılında 12 milyar lira olan TL cinsi tahvil ihraçları, 2023 yılında 229 milyar liraya, 2024 yılının ilk iki ayında ise 127.3 milyar liraya ulaştı. Toplam TL tahvil stoku da 385 milyar lirayı aştı.
Ayrıca, bankalar sübvansiyonsuz tarımsal kredi faizlerini de yükseltti. Bazı kamu bankalarında çiftçi kredi faiz oranı yüzde 47 iken bazı özel bankalarda yüzde 60'a kadar çıktı.
İHTİYAÇ KREDİ FAİZİ DE ARTIŞLA BAŞLADI
Bankacılık sektöründe ihtiyaç kredi faizlerinde ve konut ile taşıt kredi faiz oranlarında artışlar yaşanmaktadır. Özel ve kamu bankaları tarafından gerçekleştirilen faiz artışları, bir önceki haftaya kıyasla yüzde 4,3 olan ihtiyaç kredi faizini yüzde 6'ya çıkarmıştır. Konut ve taşıt kredi faizlerinde de benzer şekilde artışlar görülmekte olup, bazı kamu bankalarında konut kredi faiz oranları yüzde 4,29'a kadar yükselmiştir.
Kredi kartıyla yapılan ödemelerde ise dikkate değer bir artış gözlemlendi. Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre, kredi kartları, banka kartları ve ön ödemeli kartlarla şubat ayında yapılan toplam ödeme tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 152 artarak 1,01 trilyon liraya ulaşmıştır. Bu artışta özellikle internetten yapılan kartlı ödemelerin yüzde 177 artarak 294 milyar liraya yaklaşması etkili olmuştur. Kredi kartı kullanımının artış hızındaki bu yükseliş, kredi kartı faiz oranlarının hala yüksek seviyelerde olmasından kaynaklanmaktadır.