Onassis Vakfı ve Manisa

9 Eylül 2020 tarihinde gazetelere sıradan bir haber gibi yansıdı. Bazıları Akhisar’da eski bir evin İzmir Yunan Konsolosluğu tarafından alınmak istenmesine yadırgadı. Bazıları 85 yaşındaki Mihriye Yalazı’nın evine Yunan Konsolosluğunun 26 milyon TL teklif edilmesine yadırgadı, bazıları evini satmayan Mihriye Yalazı’ı alkışladı, bazıları eleştirdi.

Aristotle Onassis’in Akhisar’da doğduğu ev[1]

Olayın arka planını kimse görmedi, merak etmedi. Yunan konsolosluğunun ederinin çok üstünde bir fiyat teklif ederek almak istediği bu evin hikâyesi neydi?

Habere göre “Manisa Akhisar'da yaşayan 85 yaşındaki Mihriye Yalazı, dünyanın sayılı zenginlerinden biri olan Yunan Armatör Aristotle Onassis'in doğduğu ev olarak bilinen Akhisar'daki tarihi evine 3 milyon euro veren Yunanlılara, onları şoke eden bir yanıt verdi. Armatörün adına kurulan Onassis Vakfı yetkilileri evi görmeye gelirken, satın alma tekliflerine Yalazı "Yunan bayrağı dalgalanamaz" diyerek olumsuz yanıt verdi.”

“Dünyanın sayılı zenginlerinden biri olan ünlü Yunan armatör Aristotle Onassis'nin doğduğu ev, hikâyesiyle ünlü oldu. Akhisar'da yaşayan ve ticaret yapan Yunan armatör Onassis'in, Hashoca Mahallesi'nde bulunan koruma altındaki 3 katlı evi, 1972 yılında Akhisar'ın ünlü iş insanlarından Cemal Yalazı tarafından satın alındı. Yalazı, evi 4 çocuğunun annesi eşi Mihriye Hanım'ın üzerine yaptırdı. Eşi Cemal Yalazı'nın 2004 yılında vefat etmesiyle, Mihriye Yalazı evde yalnız yaşamaya devam etti. Dünyaca ünlü armatörün adına kurulan Onassis Vakfı'nın yöneticileri, bir süre önce Yunanistan İzmir Konsolosluğu yetkilileriyle evi görmeye geldi. Evi, vakıf adına satın almak istedi. Ancak Mihriye Yalazı, evi satmadı.”[2]

Mihriye Yalazı, Akhisar’daki evinde…

Mihriye Yalazı’nın Yunanistan adına hizmet veren Onassis Vakfına evini satmama gerekçesi gurur kaynağı olsa da Onassis Vakfı’nın böylesine bir evi değerinin çok üstünde bir bedelle satın almak istemesi düşündürücüdür!

Akhisar’da Mihriye Yalazı’nın yaklaşık 150 yıllık evi bu denli önemli kılan neydi?

Onassis Vakfı bu evi almak için neden bu kadar ısrarcı olmaktadır?

Onanssis Vakfının asıl amacı nedir?

Aristotle Onassis’in babası Konyalidis olarak bilinen ve Kurtuluş Savaşı yıllarında Akhisar’daki Türklere karşı zulüm ve baskıları arttıran Yunan askerleriyle birlikte savaşan bir tüccardır.

“Oğluna Aristotle yani bizim kullandığımız şekilde Aristo ismini veren babasının adı da Sokrates'ti. Aslen Kapadokya'dan gelen ailenin yakınlarının bir diğer soyadı da Konyalidis'ti yani Konyalı. İzmir'in geri alınmasından sonra 1922'de aile önce Midilli'ye oradan da Yunanistan'a gitti.”

Ancak ilginç bir şey vardı. Konyalidis Yunan askerleriyle birlikte İzmir’e ve Girit adasına kaçarken 3-4 yaşlarındaki kızı Akhisar’da aile dostu bir Türk doktorun ailesine emanet etmişti. Kızın asıl adının Maria olduğu söylenir. Ancak Akhisar’da kalan bu kız Türk kültürüyle büyümüştü ve kendisini Türk olarak kabul ediyordu. Rum köknli olduğunu çok sonraları öğrenecekti. Türk ve Müslüman olarak ölmüştür. Onasis’in kız kardeşi olan bu kız Akhsiar’da bazıları tarafından Emine olarak bilinse de nüfus bilgilerine göre Makbule Kılınç’tı.

Aristotle Onassis ve kız kardeşi Makbule Kılınç[3]

Onassis’in kız kardeşi ya da kuzeni Makbule Kılınç Akhisar’ın ilk yangın söndürme aracının şoförü Akhisar Yangın Müdürü[4] ile evlenir ve mutlu bir aile hayatı yaşar. Bir kızı olan Makbule Kılınç gerçek ailesi hakkında hiçbir bilgiye sahip değildi.
“Makbule ismi verilen kız çocuğu Müslüman olarak yetiştirilmiş, evlenmiş ve bir kız çocuğu olmuştu. Asıl ailesini hiç hatırlamıyordu. Makbule Hanım, eşinin ölümünden sonra maddi darlığa da düşmüştü. Onassis'in Akhisar ziyareti sonrası devrin Akhisar Belediye Başkanı, Makbule Kılınç'a el uzatıp bir ev verdi.

Akhisar'a gelen Yunanlı bir gazeteci ise Makbule Hanım'ın Onassis'in kız kardeşi değil amcasının kızı olduğunu iddia etmişti. Makbule Hanım sonunda kızıyla birlikte akrabalarıyla tanışmaya Yunanistan'a gitti.”[5]

Makbule Kılınç’ın nüfus cüzdanı[6]

Makbule Kılınç Onassis’in bütün tekliflerini geri çevirmiş ve Akhisar’da yaşamaya devam etmiştir.

Konyalidis’in Akhisar’da bırakarak kaçıp gittiği Makbule Kılıç hakkında anlatılan bir başka bilgi de şöyledir:

“Akhisarlı Karaosmanoğlu ailesinden Destina Hanım bir Türk askerinin yangında bulduğu Maria isimli 4-5 yaşında küçük bir kız çocuğunu evlat edinir, Kızın elinde çıkınla ailesinden birkaç mektup varmış. Kız ailenin bir parçası olarak Makbule ismi ile büyür.

52911. sonra Akhisarın ilk yangın söndürme aracının şoförü olan Akhisar Yangın Müdürü ile evlenir. Bir kız çocuğu olur. Onassis 1950’lerde kuzenini bulmak içim Olimpic Havayolları Genel müdürünü görevlendir. Müdür Makbule Hanımı bulur ve Onassisin kuzeni ve kızın ağabeyi Nikos Konyalides 50 yıl sonra İstanbul’da buluşurlar. Ağabey kardeşini Yunanistan’a davet eder. Makbule Hanım artık bir Türk olduğundan ve yaşamından memnun olduğundan Yunanistan’a gitmeyi reddeder. Hikâye o zamanki Hayat dergisinde yayınlanır. Ben bu hikâyeyi Destina Hanımın ikinci kuşak yeğeni Selmin Karaosmanoğlu’ndan 1980’lerde duydum. O zaman Sabah’ta çalışan Meltem Pusat’a anlatmıştım. Doğru anımsıyorsam İstanbul’da hemşire olan ve bir beyin cerrahı ile evi olan Makbule Hanım’ın kızını aramıştı. Ama kızı Filiz Hanım da annesi gibi gazetelere çıkmak gibi derdi olmayan bir hanımefendiymiş ki o da konuda bir röportaj vermeyi reddetmişti."[7]

Akhisar’lı Konyalidis’in oğlu Aristotle Onassis tarafından kurulan Onassis Vakfı ile ilgili bilgilerin özeti şudur:

“Alexander S. Onassis Vakfı tarafından yaratıldı Aristo Onassis oğlunun anmak Alexander 1975 yılında öldü. Aristoteles Onassis geçirdiği uçak kazasında öldü ve vasiyetine yönlendirilmiş olduğunu mallarından yarısı gerektiği bir vakfa kendi ölümünden sonra aktarılacak İskender'in adına kurulacaktı. 1975 yılında, gayrimenkul yürütücüleri buna göre kurulmuş vakıf bir çift, kurulan Vaduz , Liechtenstein : altta yatan iş çıkarları için bir holding şirketi olarak görür İş Vakfı ve Alexander S. Onassis Kamu Yararı Vakfı, hangi İş Vakfı tek hak. Kamu yararı vakıf dayanır Atina , Yunanistan . Aristoteles'in kızı Christina Onassis , vakıf ilk başkanı oldu.”

“Kültür, eğitim, çevre, sağlık ve sosyal başarı Alexander S. Onassis Kamu Yararı Vakfı ana önceliğidir. Aristoteles Onassis' ve Maria Callas' ın orijinal isteklerini yürütülmesi, Vakfın bütün faaliyetleri münhasıran Yunanistan ve Yunan medeniyetinin ilişkilidir.”

“Vakıf yaygınlaştırılmasını hedefleyen Yunan kültürünü dünya çapında ve medeniyet kurmayı amaçlar. Bu çerçevede, 1999 yılında, New York'ta bağlı Onassis Vakfı hakkında bilgi yaymak için kurulmuş Helen uygarlığının Kuzey ve Güney Amerika'da. New York'ta Vakfı geniş çaplı arkeolojik sergi, yıl boyunca Kuzey ve Güney Amerika ve Kanada ve diğer kültürel ve eğitimsel faaliyetlerin Üniversitelere Profesör ziyaret programı tutar. Aynı bağlamda, Vakıf Hellen ve Roma Sanatı Onassis Kütüphanesi kurulmasını üstlendi Metropolitan Sanat Müzesi'nde New York'ta ait kütüphanelerin yenileme ve ekipman Ulusal Arkeoloji Müzesi , Bizans ve Hıristiyan Müzesi ve Benaki Müze içinde Atina , mimari koruma ve dünyada site ve binaların restorasyonu, hem de sayısız diğer çabaları sanat ve kültür merkezli.”

“Vakfı tarafından düzenlenen Yunanistan'da Göç ve Kalkınma 3. Küresel Forumu'nun Sivil Toplum Günleri Forum çerçevesinde kurulan üç yıl (2009-2011) süreyle Göçmen Entegrasyon ve İnsan Gelişimi "Hestia" Onassis Uluslararası Ödülü.”

Onassis Vakfı Türkiye dâhil birçok ülke öğrencilerine burslar vermeye devam etmektedir.[8]

“Vakfı araştırma her alanda yurtdışında çalışmalar için Yunan lisansüstü öğrencilere ve Yunanistan'da ödül yılda yaklaşık 216 burs ve Yunanistan içinde araştırma ve çalışma için yılda 36 burs 2011-2012'de olmayan Rum ve Kıbrıslı adaylara hitap etti. 2009 yılı itibarıyla yaklaşık 4,200 burs Rumlara verildi ve yabancılara 800.”[9]

Peki, kimdir bu Onassis?

“Aristotle Onassis 7 Ocak 1906’da İzmir’de doğdu. (Bazıları Akhisar’da doğduğunu söyler. NY) 15 Mart 1975’te Fransa’da öldü.

Aslen zengin tütün tüccarları olmasına rağmen, Onassis'in ailesi, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra bir Yunan şehri haline gelen İzmir’in 1922'de Türkler tarafından yeniden ele geçirilmesiyle hemen hemen her şeyi kaybetti. Yunanistan'a kaçan aile, Onassis’i için Güney Amerika'ya gönderdi. (Arjantin.NY)

Arjantin'de ithal Türk tütününün artan popülaritesinden yararlandı ve iki yıl içinde tütün satış komisyonlarından ciddi gelir elde etti.

1932'de, Büyük Buhran'ın derinliklerinde, Onassis ilk altı yük gemisini gerçek değerlerinin bir kısmına satın aldı. İlk petrol tankerini 1938'de inşa ettirdi ve 2. Dünya Savaşı'nda iki tane daha satın aldı. Savaş sırasında tankerlerini ve diğer gemileri Müttefiklere kiraladı. Savaştan sonra Onassis, Amerika Birleşik Devletleri'nden 23’ten fazla Liberty gemisi satın aldı ve dünyanın petrol arzını ekonomik olarak taşımak için giderek daha büyük petrol tankerleri inşa etmek için bir program başlattı. Süper tankerlerin inşasını 1954'te başlattı ve yalnızca bu tür 17 gemiyi görevlendirdi. 1956 ve 1967'deki Arap-İsrail savaşları sırasında, tankerleri, Süveyş Kanalı kapatıldıktan sonra Ortadoğu'dan Ümit Burnu yolu üzerinden petrol naklederek muazzam kar elde etti. Onassis, başka bir Yunan gemicilik ustası Stavros Niarchos ile ünlü bir gemi inşa rekabeti içindeydi.

1953 yılında Onassis, Monte Carlo tatil beldesinde kumarhane, otel ve diğer gayrimenkullerin sahibi olan Société des Bains de Mer'de kontrol hissesini satın aldı. 1957'den 1974'e kadar Yunan hükümetinin verdiği imtiyazla Yunan ulusal havayolları Olympic Airways'in sahibi ve işletmecisi oldu.

Onassis’in 1946’daki ilk evliliği, gemicilik kralı Stavros Livanos’un kızı Athina Livanos’la oldu; 1960 yılında boşanmayla sona erdi. Opera divası Maria Callas ile uzun süredir yakından ilişkiliydi. Daha sonra 1968'de suikastla öldürülen ABD Başkanı John F. Kennedy'nin dul eşi Jacqueline Bouvier Kennedy ile evlendi. Kızının adını taşıyan lüks yatı Christina yıllarca kalıcı ikametgâhı olarak hizmet etti.”[10]

Aristotle Onassis 1973’te uçak kazasından ki yıl sonra öldüğünde kız kardeşi Christina işleri devam ettirdi. Christina 1988'de öldüğünde şu anda Onassis Vakfını yöneten Athina üç yaşındaydı. Küçük kız bundan sonraki yaşamını Fransız asıllı babası Thierry Roussel ve İsveçli üvey annesiyle geçirdi. Ancak Athina Roussel, 29.01.2003 tarihinde 18 yaşını doldurmuş ve Onassis Vakfının başına geçmişti. Vakkıfta şahsi serveti o tarihte 2 Milyar doları[11] aşıyordu.

Onassis’in Ölümcül Günahları, Yazan: Stuart M. Speiser -2005, ve “Aristoteles Sokrates Onassis'in Hayatı ve Zamanları-1986” kitaplarında Onassis ailesi hakkında detaylı bilgiler bulunmaktadır.)

Onassis Vakfı Onassis ailesinin hatırasını yaşatmak amacıyla kuruldu. Yunan kültürüne hizmet emek amacıyla 5 milyar eure bütçesi olduğu söylenen vakıf özellikle Ege Bölgesi, Doğu Karadeniz’de çalışmalarına ağırlık vermiş görünmektedir. Son 20 yıl içinde Batı Anadolu ve Doğu Karadeniz başta olmak üzere birçok emlak, toprak satın almış ve birçok öğrenciye burs sağlayarak ABD başta olmak üzere yurt dışında eğitim vermiş görünmektedir.

Onassis Vakfının Türk öğrencilerine YÖK’ün izniyle burs verdiği bilinmektedir.

Konu: Alexander S. Onassis Vakfı Bursları

İlgi: a) 30/11/2006 tarihli e-posta yazımız.

b) Dışişleri Bakanlığının 03/12/2007 tarih ve B.06.0.İKGY.0.0-868.00-2007/517715/

III sayılı yazısı.

Yunanistan’daki Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation isimli Vakıf tarafından 2008-2009 eğitim-öğretim yılı programına 14th Foreigners Fellowships Programme yabancı öğrenci alınacaktır.

Söz konusu burslar için son başvuru tarihi 31 Ocak 2008 olup, burslar ile ilgili ayrıntılı bilgilere ve başvuru formlarına http://www.onassis.gr internet adresinden ulaşılması mümkün olabilecektir.

Üniversitenizin ilgili birimlerine duyurulmasını ve söz konusu burslara aday gösterilmesi halinde başvuruların doğrudan Alexander S. Onassis Vakfı’na yapılmasını ve sonucundan Başkanlığımıza bilgi verilmesini saygılarımla rica ederim.

YÖK Başkanlığı[12]

Vakıf Batı Anadolu’da bazı kiliseler açmış ve bu kiliseler faaliyetlerine devam etmektedir.

Batı Anadolu’da İzmir merkezli Yeni Doğuş kilisesi çalışmalarını 2000’li yılların başında başlamış Balıkesir Manisa gibi illerde şubeler açmıştır.

“Yeni Doğuş Kiliseleri Derneği Balıkesir İl Temsilciliği;

Kamuoyuna Saygı ile Duyurulur;

Balıkesir de faaliyet gösteren yerel bir gazete tarafından, defalarca yapılan haberlerle Derneğimiz ve biz üyeleri hakkında asılsız itham ve iftiralara maruz kalmaktayız.

Derneğimiz 20.11.2014 Tarihinde Açılmıştır, herhangi bir yabancı ülke, ya da yerli merkeze, kuruluşa, kuruma siyasi parti, oluşuma organik ya da farklı bir şekilde bağlı değildir. Derneğimiz, Devletimizin her türlü denetimine açık şeffaf ve kanunlara uygun faaliyet göstermektedir.

…

Yeni Doğuş Kiliseleri Derneği

Balıkesir İl Temsilciliği[13]

Onassis Vakfı desteğiyle Manisa’da bir kilise açıldığı anlaşılmaktadır.

“Manisa Yeni Doğuş Kilisesinden rahip Hasan Yaman şunları söyledi:

“Manisa’da yaklaşık 6 aydır çalışıyoruz. (2008) 3 hafta önce toplantı yaptığımızı resmi olarak Manisa Valiliği ve Emniyet Müdürlüğü’ne bildirdik. Biz Hıristiyan olduğumuz için kendi inancımızı insanlara anlatmakla mükellefiz.”[14]

Akhisar’da Onassis Vakfının satın almak istediği ancak evine Yunan bayrağı asılmasın diye satılmasına karşı çıkan Mihriye Yalazı’nın bu örnek hareketi alkışlanmaz da ne alkışlanır?