Sözcü yazarı Ege Cansen yazısı...
Little China in Manisa
Çocukluğumun önemli bir bölümü (1942-1948) Manisa’da geçti. İlkokulun ilk 4 yılını orada okudum. Öğretmenim Ferhunde Hanım’dı. En yakın arkadaşım Tamer Gediz’di. Babası sinemacı Enver Bey, Manisa Tarzanının hamisiydi. Şimdilerde arkadaşım İsmail Akçura’yı ziyaret için yolum ara sıra Manisa’ya düşüyor. Manisa denince aklıma önce genç yaşta kaybettiğimiz gazeteci Yavuz Gökmen’in “annem” dediği babaannesi Melek Hanım ve onun bağı gelir. Melek Hanım benim çocukluğumun hanım ağasıydı. Efsane bir kadındı. Kayısı kokan kırmızı üzümlerinin tadını unutmadım. Unutamadığım diğer bir kişi de, kocakarı ilaçlarını araştıran, Cemil Şener adında bir doktordu. Bu doktor, Manisa’da yetişen şevket-i bostan otundan böbrek ve mesane taşlarını eriten “Lityazol Cemil” adını verdiği bir ilaç geliştirmişti. Şehir merkezinde, “Dondurmacı Hakkı”nın yakınındaki villasının alt katında bu ilaçtan imal ederdi. Dr. Cemil Şener sonraki yıllarda belediye başkanlığı da yaptı. Manisa’ya gelecek Çinliler hakkında yazmaya başlarken bir an gerilere gittim. Hoşuma da gitti doğrusu.
HAYALLERİNİ GERÇEKLEŞTİR
Çin, dünya ülkeler arası GSYH büyüklük sıralamasını değiştirip 1 numaraya yerleşti. Uyanan dev Çin’in, müthiş başarılı otomobil üreticisi BYD (Build Your Dreams) “Hayallerini Gerçekleştir” firmasının Türkiye’de bir fabrika kurma kararı aldığını basından öğrendik. BYD, Batı ülkelerinin Çin mallarına uygulamaya başladığı yüksek gümrük vergilerinden kaçınmak, ayrıca Türkiye elektrikli otomobil piyasasından pay almak için, 1 milyar dolar harcayarak yılda 150 bin adet araba üretecek bu tesisi Manisa’da kurmaya karar vermiş. Haberin buraya kadar olan kısmı yeterince ilgi çekici. Bizim “devlet beslemesi” otomobil firmamız Togg’un kasları yeterince gelişmeden karşısına böylesi bir ağır sıklet rakip çıkarmak tutarsız bir karardır. Neyse. Tutarsızlık burada bitmiyor. Manisa Belediyesi’nce yapılan açıklamalardan anlıyoruz ki, BYD bu fabrikada 2.500-3.000 Çinli çalıştıracakmış. İleride Çin’den gelecek diğer firmalarının istihdam edeceği mavi ve beyaz yakalı Çinlilerin sayısı, aileleriyle birlikte 50.000’e ulaşacakmış. Bunu göz önüne alan Belediye şimdiden imar planı yapmaya başlatmış. Eğer gerçekten Manisa’da 5-6 yıl sonra 50 bin Çinli yaşıyor olacaksa şehrin kültür yapısı değişecektir. Bunun sonucunda okulları, sağlık tesisleri, ibadethaneleri ve sosyal mekanlarıyla Manisa’da bir “Little China” kurulacaktır.
YABANCI SERMAYE YABANCI İŞÇİ
Her ne kadar BYD, bu fabrikada 2.500 Çinliye ilaveten 5.000 kadar da Türk’e iş verecek dense de bu bana inandırıcı gelmedi. Yılda 300 bin araç üreten TOFAŞ’ta toplam 4.900 kişi, hemen hemen aynı sayıda araba ve ilave motor üreten OYAK RENAULT’ta 6.000 kişi çalışıyor. İçten yanmalı motorlu araçlara kıyasen üretimi çok daha az emek-saat isteyen elektrikli otomobilden yılda 150 bin adet imal etmek için 2.500 Çinli yeter de artar bile. BYD’nin bu fabrikada 7.500 kişiye ihtiyacı olmayacaktır. Zaten bu fabrika büyük oranda Çin’den ve sair ülkelerden ithal edilecek veya yerli malı yarı mamul parça kullanacaktır. Manisa’da çalışacak Çinliler de herhalde memleketlerine para yollayacaktır. Dolayısıyla bu tesisin ülkemizde yaratacağı “net katma değer” sanıldığından az olacaktır. Aklıma takılan soru şu: Bu komünist (?) işçilerin ücretleri herhalde emsal fabrikalardan düşük olacaktır. Acaba bizim sendikacılar burada çalışan Çinlileri örgütleyip “yüksek ücret” için greve çıkarabilecekler mi?
SON SÖZ: Maliyetin yüzde sekseni emektir.